چک از دید کلی
امروزه کمتر کسی است که با چک و امور بانکی سر و کار نداشته باشد . رواج روزافزون استفاده از چک و از طرف دیگر آشنایی نداشتن با مقررات و قانون چک گاهی سبب دردسر می شود . بنابراین آشنایی با قوانین و مقررات چک برای همه افراد ضروری و لازم است .
در یک تعریف ساده ، چک سندی است که بر طبق آن صاحب حساب بانکی باصدور چک می تواند خودش شخصا و یا با تحویل چک به فرد دیگر ، از حساب بانکی خود پول برداشت کند.
چک عمده ترین اسناد تجارتی معمول بوده و پس از گسترش عملیات بانکی یکی از مهمترین وسائل دریافت و پرداخت وجه شناخته شده و پس از برات و سفته که تعهد پرداخت هستند چک جانشین پول نقد گردیده است. فوائد و اهمیت چک ناشی از امتیازاتی است که قانون تجارت یا قانون صدور چک به آن داده یا می دهد تا بهترین وسیله سهولت مبادله پول و یا انتقال وجه از فردی به فرد دیگر باشد .
از نظر سیاست پولی و بانکی هر کشور ، حجم چکهای درگردش و نیز پذیرش عام که مبتنی بر اطمینان و اعتماد به روابط پولی در جامعه است همیشه مورد توجه و مطالعه بوده و به همین جهت برای استحکام بخشیدن به مقبولیت آن ، دولتها کوشش زیادی برای حفظ ارزش چک و ممانعت از صدور چکهای بی محل نموده اند .
همه چیز درباره قانون چک
چک بانکی و قانون چک
امروزه بسیاری از روابط تجاری و مالی در دنیا از طریق چک بانکی انجام میشود و به خاطر مشکلاتی که نقدینگی در گردش برای افراد جامعه ایجاد میکند، سعی دولتها بر این است که از آن ابزاری بسازند که جایگزین پول و نقدینگی باشد و چنان اعتبار و اهمیتی به آن بدهند که مردم به راحتی در روابط مالی خود آن را بکار گیرند.
متاسفانه اغلب مردم که از چک بانکی در روابط اقتصادی استفاده میکنند آشنایی قانون چک ندارند و غالبا دچار مشکلات زیادی میشوند. در این مقاله ضمن آشنایی مقدماتی با این ابزار اقتصادی به بررسی انواع و اجزای مختلف چک بانکی خواهیم پرداخت. همچنین برای آشنایی با سند تجاری سفته به مقاله دیگری از آی خدمت مراجعه نمایید.
چک بانکی چیست؟
در تعریف لغوی، چک کلمهای است فارسی و به معنی نوشتهای که به وسیله آن، از پولی که در بانک دارند مبلغی دریافت داشته یا به شخص دیگری حواله دهند. (فرهنگ دکتر محمد معین)
این واژه قدمتی طولانی در زبان فارسی دارد تا جایی که شاعران بزرگی چون ابن یمین، خاقانی، و حکیم ابوالقاسم فردوسی در اشعار خود از آن استفاده کردهاند و عموما به معنای قباله، حجت، منشور، عهدنامه و برات هم بکار رفته است.
در تعریف مصطلح، چک به معنی برگه تاریخدار و دارای ارزش مالی است که معمولاً برای خرید در حال و پرداخت در آینده استفاده میشود. صاحب چک پس از نوشتن مبلغ و تاریخ مورد نظر برای وصول، آن را امضا میکند. در تاریخ ذکر شده (تاریخ سررسید) فردی که چک بانکی را دریافت کرده است به بانک مراجعه میکند و مقدار وجه مشخص شده را از حساب جاری فرد صادر کننده دریافت میکند.
در خصوص قانون چک، طبق تعریف قانونگذار و بر طبق ماده ۳۱۰ قانون تجارت چک نوشتهای است که بموجب آن صادر کننده وجوهی را که نزد محال علیه (بانک) دارد کلاً یا بعضاً مسترد یا به دیگری واگذار می نماید.
انواع چک از نگاه قانون
بر طبق ماده ۱ قانون صدور چک، انواع چک عبارت است از:
چک عادی
چکی است که اشخاص عهده بانکها به حساب جاری خود صادر و دارنده آن تضمینی جز اعتبار صادرکننده آن ندارد.
در این نوع چک، گیرنده وجه ممکن است که خود صادر کننده یا حامل چک بوده و یا اینکه چک در وجه شخص معین و یا به حواله کرد آن شخص صادر شده باشد.
چک تایید شده
چکی است که اشخاص عهده بانکها به حساب جاری خود صادر و توسط بانک محال علیه پرداخت وجه آن تایید میشود.
در این نوع چک بانک بعد از تایید اینکه در حساب شخص وجه کافی وجود دارد، وجه چک را در حساب صادر کننده مسدود میکند و سپس آن را فقط به آورنده چک تایید شده میپردازد این چک اعتبار بیشتری نسبت به چک عادی دارد.
چک تضمین شده
چکی است که توسط بانک به عهده همان بانک به درخواست مشتری صادر و پرداخت وجه آن توسط بانک تضمین میشود.
برای تقاضای صدور این نوع چک، نیازی به داشتن حساب جاری نیست. در واقع مشتریان برای اطمینان از انتقال وجوه، جلوگیری از نگرانی حمل فیزیکی پول تمایل دارند با استفاده از چک تضمین شده این عمل را انجام دهند. این چک به عنوان چک رمزدار معروف است.
چک مسافرتی
چکی است که توسط بانک صادر و وجه آن در هر یک از شعب آن بانک یا توسط نمایندگان و کارگزاران آن پرداخت میگردد.
چک مسافرتی در بازار داد و ستد همانند پول رایج معتبر است و روز به روز استفاده از آن در حال گسترش است و دلیل این ویژگی این است که هم چک مسافرتی و هم پول دارای پشتوانهای مطمئن هستند.
سایر چکهای معمول در عرف بانکداری
به غیر از چکهایی که در قانون صدور چک بیان شده، چکهای دیگری نیز وجود دارند که در این قانون مطرح نشدهاند اما در عرف بانکداری معمول هستند. که در ادامه به بررسی آنها میپردازیم:
چک بسته
این چک در ایران رایج نیست اما بنابر تعریف، همان چک عادی است. فقط هنگامی که دارنده حساب بخواهد گردش یا انتقال چک را محدود نماید بر روی چک صادره به نام شخص معین “دو خط موازی مورب” رسم کرده و به ذینفع میدهد. به عبارتی مبلغ چک فقط توسط بانک طرف حساب، به بانک دیگری که دارنده در آن حساب دارد پرداخت میگردد.
در کنوانسیون ژنو و در مواد ۳۷ و ۳۸ دو نوع چک بسته عام و چک بسته خاص تعریف شده است.
چک بسته عام
در صورتی است که هیچگونه مطلبی میان دو خط وجود نداشته باشد. پرداخت وجه چک بسته به صورت نقد امکانپذیر نیست و ذینفع باید وجه آن را به حساب خود نزد بانکی که در آنجا حساب دارد منظور نماید این نوع چک بسته را، چک بسته عام میگویند.
چک بسته خاص
در صورتی است که نام بانکدار مشخص بین دو خط موصوف قید شده باشد به آن چک بسته خاص میگویند. وجه این نوع چک باید توسط همان بانک وصول و پس از وصول به حساب ذینفع منظور شود. این قبیل چک از لحاظ جلوگیری از سرقت، جعل، و سوء استفاده مفید است.
چک تضمینی (بابت تضمین معاملات)
عبارت است از چکی که صادر کننده در متن آن قید نماید بابت تضمین معامله پرداخت یا ضمانت شخص بخصوص صادر شده است.
چک سفید امضاء
چکی است که صادر کننده آن فقط امضاء مجاز خود را که نزد بانک شناخته شده است در ذیل چک منقوش و از قید هر امر دیگری خودداری و دارنده اختیار دارد هر مبلغ یا تاریخی را و هر نوع دریافت کننده ای (بنام حامل) را در ان شخصا مرقوم نمیاد.
چک مشروط
اگر شخصی چکی صادر کند و در آن شرطی را قید نماید به آن چک مشروط گفته میشود و البته بایستی توجه داشت که بانک ها مکلف به رعایت شرط های موجود در چکهای مشروط نیستند و به آن اعتنایی نمیکنند.
چک نقل به حساب یا چک تهاتر شده یا چک رسیده
معمولا صادر کننده چک بر روی آن کلمه پرداخت در حساب را مینویسد تا چک فقط از طریق نقل به حساب پرداخت گردد آنچه مسلم است رواج چنین چکی باعث صرفه جویی در استفاده از اسکناس میشود و دراین امر در حساب صادر کننده پول بلوکه میشود این نوع چک از نظر امنیت بسیار عالی است. این نوع چک نیز در ایران رواج چندانی ندارد.
چک بانکی
چکی است که از طرف بانک بر روی خود بانک صادر شده و پرداخت آن توسط بانک مزبور تضمین شده باشد چنین چکی مانند اسکناس است و جعل ان نیز مستوجب قواعد جرم جعل اسناد رسمی تلقی میگردد و در اکثر قوانین جزایی و حقوق کیفری ایران این چک در حکم اسکناس آورده شده است.
اجزاء تشکیل دهنده برگه چک بانکی
اما چک عادی که رایج ترین انواع چک است، اجزایی دارد که مطابق قانون تجارت بخشی از آنها باید در فرمهای چاپی درج شده باشد تا شکل قانونی پیدا کند و بخشی دیگر بایستی توسط صادر کننده تکمیل شود.
۱- اجزایی که باید در فرمهای چاپی چک درج شده باشد عبارت است از:
نام و نام خانوادگی صاحب حساب که در پایین ورقه درج شده است.
آرم بانک که در بالای ورقه درج شده است.
مهر شعبه بانک که بیانگر محل صدور بوده و در بالای ورقه درج شده است.
سریال ورقه که در بالا و پایین آن درج شده است.
۲- اجزایی که صادر کننده باید آن را تکمیل کند تا به عنوان یک سند معتبر برای تجارت قرار گیرد عبارتاند از:
تاریخ وصول مبلغ مورد نظر که توسط صادر کننده درج شود.
مبلغ مورد نظر که باید به ریال توسط صادر کننده درج شود
تعیین ذینفع یا حامل که توسط صادر کننده درج شود.
امضاء که شرط اساسی برای صدور سند و قبول تعهد صادر کننده محسوب میشود.
چک از دیدگاه کیفری
بر طبق ماده ۳۱۰ قانون تجارت : چک نوشته ای است که به موجب آن صادر کننده وجوهی را که نزد محال علیه دارد کلاً یا بعضاً مسترد و یا به دیگری واگذار می نماید .
چک سند انتقال وجه است و در هر چک ، حداقل سه نفر وجود دارد کسی که چک صادر می کند ، کسی که چک به عهده او صادر می شود یعنی در نزد او مقداری وجه موجود است بانک و بالاخره کسی که وجه چک را دریافت می نماید ذینفع .
صدور چک بلامحل در قانون جرم محسوب می شود و در صورتیکه چک در هنگام وصول غیرقابل پرداخت باشد یا مواجه با کسر مبلغ گردد یا اصولاً حساب صادر کننده مسدود باشد و یا با وجود اشکال با نمونه امضاء در بانک ، قلم خوردگی و … غیرقابل پرداخت باشد کسی که چک در دست اوست و محق دریافت مبلغ چک می باشد.
می تواند پس از مراجعه به بانک و گرفتن گواهینامه عدم پرداخت از بانک با در دست داشتن مدارک لازم مثل گواهینامه عدم پرداخت و اصل چک و شناسنامه برای احراز هویتش به دادسرای محل مراجعه و با طرح شکایت کیفری خواستار مجازات صادر کننده چک بلامحل یا دارای کسر اعتبار موجودی گردد .
جهات کیفری چک
مواردی که صادر کننده چک در صورت عدم رعایت آنها قابل تعقیب کیفری خواهد بود عبارتند از:
۱- دارا نبودن وجه نقد یا عدم کفایت آن در حساب جاری صادر کننده چک .
۲- بیرون کشیدن تمام یا قسمتی از وجهی که به اعتبار آن چک صادر شده است .
۳- صدور دستور عدم پرداخت وجه چک به بانک محال علیه .
۴- تنظیم چک به صورت نادرست :
۱-۴ – عدم مطابقت امضاء
۲-۴ – اختلاف در مندرجات
۳-۴ – قلم خوردگی ( امثال آن ) .
۵- صدور چک از حساب مسدود .
پشت نویسی چک و نکات کلیدی آن
حتماً شما هم تاکنون عباراتی نظیر پشت نویسی چک یا ظهرنویسی چک را شنیدهاید. در این مقاله قصد داریم به بررسی پشت نویسی چک، انواع آن، و مسئولیتهای پشت نویس بپردازیم و ابعاد مختلف حقوقی آن را مطرح کنیم.
تعریف پشت نویسی
پشت نویسی چک، نوشتن عبارت یا عباراتی است بر پشت سند (چک) که بیانگر انتقال حق مندرج در سند مزبور و اثباتکنندهی آن است.
انواع پشت نویسی چک
ظهرنویسی چک معمولاً به دو منظور صورت میگیرد:
الف- به منظور انتقال چک
دارنده چک با امضا در پشت چک، آن را به شخص دیگری منتقل میکند. در صورتیکه وجه مندرج در چک در سررسید توسط صادر کننده تأمین نگردد، بانک محالعلیه (بانک پرداختکنندهی وجه) اقدام به صدور گواهینامه عدم پرداخت مینماید.
ب- بهمنظور ضمانت از صادرکننده یا پشت نویس قبلی
در این حالت برای معتبر نمودن بیشتر چک نزد دارندهی آن، شخص ثالثی به عنوان ضامن، پشت چک را امضا مینماید که ممکن است از صادرکننده ضمانت نماید یا از پشت نویس قبلی.
مسئولیت پشت نویس در هریک از انواع پشت نویسی چک
برای بحث در خصوص پشت نویسی چک باید به قانون تجارت (مواد مربوط به پشت نویسی برات) رجوع کرد زیرا از یک سو، قانون صدور چک، مسئولیت مدنی پشت نویسان چک را به قانون تجارت ارجاع داده است و از سوی دیگر در خود این قانون مواد مستقلی در خصوص ظهرنویسی چک وجود ندارد بلکه به مواد مربوط به پشت نویسی برات انتقال داده شده است.
بر اساس آنچه عنوان شد اگر پشت نویسی چک به منظور انتقال چک باشد، دارندهی چک در صورتی میتواند به پشت نویس مراجعه و مبلغ چک را مطالبه نماید که گواهینامهی عدم پرداخت تا ۱۵ روز از زمان سررسید چک صادر شود. در این حالت او میتواند به هریک از صادرکننده و یا پشت نویس، جهت دریافت طلب رجوع کند. در غیر اینصورت (خارج از زمان ۱۵ روز)، پشت نویس در مقابل دارندهی چک بری شده و دارنده فقط میتواند از صادرکنندهی چک، طلب خود را مطالبه نماید.
اما در صورتیکه پشت نویسی چک به منظور ضمانت باشد، چنانچه چک پس از مراجعه به بانک بهدلیل عدم موجودی برگشت بخورد و بهعنوان چک برگشتی تلقی گردد، ضامن بههمراه کسی که از او ضمانت نموده مسئول پرداخت میگردد و در این فرض محدودیت زمانی در برگشت چک و غیره در قانون پیشبینی نشده و دارنده در هر زمان میتواند به ضامن و دیگر مسئولین چک، جهت وصول مبلغ مندرج در چک رجوع کند.
همانطور که ملاحظه میشود امضاء چک به عنوان ضامن، مسئولیت بیشتری را نسبت به امضاء بهعنوان انتقالدهنده بههمراه دارد. اما چگونه میتوان تشخیص داد که امضاء پشت نویس در حکم ضمانت است یا انتقال؟
آثار حقوقی ظهرنویسی با هدف ضمانت
در این نوع ظهرنویسی, ظهرنویس با امضای خود تضمین کننده پرداخت مبلغ چک می باشد و دارنده چک در صورت بلامحل بودن چک و پس از دریافت گواهی عدم پرداخت در موعد قانونی, می تواند علیه امضاء کننده اقدام حقوقی نماید. کلیه کسانی که اقدام به ظهر نویسی چک کرده اند در قبال دارنده آن مسیولیت تضامنی دارند. لازم به یادآوری است که نیازی نیست که تقدم و تاخر تاریخ امضاها رعایت شود و دارنده می تواند بر علیه هریک از امضاء کنندگان فارغ از تقدم و تاخر آن جهت وصول وجه چک, مراجعه نماید.
آثار حقوقی ظهرنویسی با هدف انتقال
اگر چک به نام شخصی خاص نوشته شده باشد, انتقال آن با دوفقره امضای دارنده امکانپذیر است. لازم به یادآوری است که این نوع انتقال در خصوص چک های حامل مطرح نیست چراکه این نوع چک ها به نام فرد خاصی صادر نشده فلذا نیازمند ظهرنویسی نمی باشد. باید توجه کرد که انتقال بدون امضا وجه قانونی ندارد و ذکر نام و نام خانوادگی در ظهرنویسی الزامی نیست و صرف دو امضا حتی بدون نام و تاریخ کفایت می کند.
معیارهای تشخیص ضمانتکننده از انتقالدهنده در ظهرنویسی چکها
۱ـ پشت نویسی جهت انتقال فرع بر مالکیت چک است. یعنی تنها کسی میتواند پشت نویس انتقالدهنده بهحساب آید که در هنگام امضا، دارندهی چک بوده باشد. پس اگر شخصی بهجز دارنده (ثالث) پشت چک را امضاء کرده باشد، انتقالدهنده نیست و باید ضامن محسوب شود.
۲- اگر امضا کننده قصد خود را از امضاء در پشت چک اعلام داشته اصولاً معیار تشخیص، ارادهی امضاکننده است. در واقع اگر امضاکننده اعلام کند که بابت انتقال امضاء کرده است، برای تشخیص نوع پشت نویسی بههمین عبارت استناد میشود.
۳ـ اگر امضاکننده قصد خود را اعلام نکرده و بهدلیلی معلوم است که او هنگام امضا دارندهی چک بوده، حتی اگر سند در وجه حامل باشد، صرف امضاء او حمل بر پشت نویسی بهمنظور انتقال میگردد و اگر هنگام امضاء ثالث بوده (دارنده نبوده)، امضاء او حمل بر ضمانت خواهد شد.
اما فارغ از نوع پشت نویسی چک، نکتهای که باید به آن توجه کرد این است که علیه پشت نویس، چه از نوع ضامن و چه از نوع انتقالدهنده، نمیتوان شکایت کیفری کرد و حکم جلب گرفت و باید به شکل حقوقی طرح دعوی شود. در مورد چک کیفری و چک حقوقی نیز در مقاله مرتبط با آنها بهتفصیل صحبت شده است.
چک و پاسخ به سوالات متداول قانون چک که پرسیده می شوند.
نحوه تعقیب کیفری صادر کننده چک در مراجع قضائی
رایج ترین راه صول وجه چک ، اعلام شکایت کیفری است ،یدین معنی که دارنده چک بعد از دریافت برگ عدم پرداخت از بانک محال علیه آن را به ضمیمه ۲ برگ فتوکپی مصدق پشت و روی چک و یک برگ شکوائیه ملصق به … ریال تمبر به مرجع قضائی صالح تسلیم می کند.
پس از تشکیل پرونده در ارجاع آن به مرجع رسیدگی کننده ، تعقیب کیفری صادر کننده چک شروع می شود . شرایط تحقق چک کیفری براساس ماده ۱۰ اصلاحی سال ۸۲ هرکس مبادرت به صدور چک نماید عمل وی در حکم صدور چک بی محل خواهد بود و به حداکثر مجازات مندرج در ماده ۷ محکوم خواهد شد و مجازات تعیین شده غیرقابل تعلیق است.
مواردی که چک بلامحل قابل تعقیب جزائی نمی باشد.
۱- ظرف شش ماه پس از تاریخ صدور چک ، دارنده چک جهت وصول وجه آن به بانک مراجعه نکرده باشد .
۲- ظرف شش ماه پس از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت از جانب بانک ، دارنده چک درخواست تعقیب جزائی ننموده باشد .
۳- در صورتی که چک بلامحل پس از برگشت به شخص دیگری منتقل شده باشد که در این صورت شخص اخیر حق تعقیب جزائی ندارد ، مگر اینکه وارث دارنده چک باشد .
۴- در صورتی که صادر کننده چک فوت نماید .
۵- در صورتی که صادر کننده چک قبل از تاریخ شکایت دارنده آن ، وجه آن را نقداً به دارنده چک پرداخته و لاشه چک را دریافت داشته باشد .
۶- در صورتیکه پس از شکایت ، شاکی ترتیب انتقال چک مورد شکایت را به دیگری بدهد نیز تعقیب جزائی متوقف می گردد .
۷- در صورت گذشت شاکی ( دارنده چک بلامحل ) .
۸- در صورتی که صادر کننده ثابت کند که چک مفقود یا سرقت یا جعل شده و یا از طریق کلاهبرداری یا خیانت در امانت و یا جرائم دیگری به دست آمده است مانند تهدید و اجبار .
۹- صدور چک به صورت سفید امضاء ، مشروط ، بابت تضمین ، وعده دار و تأمین اعتبار .
۱۰- در صورت جنون متهم ( با استناد به ماده ۵۱ قانون مجازات اسلامی مصوب ۷۵ ) .
۱۱- هرگاه شاکی بعد از صدور حکم قطعی گذشت کند البته در این صورت اجرای حکم موقوف می گردد و محکوم علیه تنها ملزم به پرداخت مبلغی معادل یک سوم جزای نقدی مقرر در حکم خواهد بود که به دستور دادستان به نفع دولت ضبط خواهد شد .
نمونه لایحه تجدیدنظرخواهی چک
تجدیدنظرخواهی می بایست در دفتر خدمات قضایی انجام پذیرد و به موجب آن تجدیدنظرخواه در فرجه و مهلت قانونی اقدام به اعتراض به رای صادره نماید. از تاریخ ابلاغ رای کسی که رای کلاً و یا جزئاً به ضرر او است می تواند اقدام به تجدیدنظرخواهی نماید، البته با این وصف که فقط ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ رای مهلت قانونی برای تجدیدنظرخواهی دارد.
باید به این مدت زمان، روز ابلاغ و اقدام را اضافه نمود و جمعاً ۲۲ روز فرصت باقی است برای اعتراض به رای و تجدیدنظرخواهی البته توصیه می نماییم تجدیدنظرخواهی را به روز های پایانی موکول ننمایید.
نمونه یک لایحه ساده تجدیدنظرخواهی در دعوی مربوطه به چک
ریاست محترم محاکم تجدید نظر استان ……
با سلام و عرض ادب
ضمن تجدید نظرخواهی در مورد دادنامه شماره… صادره از شعبه… دادگاه کیفری ……، نکات ذیل به عنوان دلایل و مستندات جهت نقض رای معروض میگردد.
۱-اولاً شکایت شاکی، قبلاً و درشعبه… مجتمع قضایی……….. طرح و منتج به صدور دادنامه شماره… در پرونده به شماره بایگانی… گردیده است.
با مداقه در رای اصداری از شعبه… دادگاه کیفری، و بررسی جمیع اوراق پرونده از جمله دلایل شاکی برای طرح شکایت که شامل چهار فقره چک به شماره های… بوده که در نهایت منتج به صدور کیفر خواست با عنوان: کلاهبرداری از طریق خرج کردن چک های مسروقه از دادسرای ناحیه ۱۲ گردیده است. فارغ از قابلیت اثبات یا عدم اثبات دلایل اتهامی، این شکایت با صدور رای قطعی در تاریخ….. و پس از آن صدور اجراییه در سال… ختم گردیده است.
حال شاکی در همان زمان با طرح شکایت دیگری در مورد همان چک ها علیه موکل آقای…، عنوان مجرمانه تحصیل مال مسروقه، تقاضای تعقیب کیفری ایشان را داشته اند. در نهایت و پس از گذشت مدت طولانی، کیفرخواستی با همین عنوان مجرمانه صادر و منجر به صدور حکم از شعبه… محاکم کیفری تهران (مجتمع قضایی شهید مدرس) دال بر قبول مال مسروقه مستند به ماده ۶۶۲ قانون تعزیرات، گردیده است.
بلاشک و با عنایت به قانون و اصول حقوقی، موضوع شکایت دوم که منتج به صدور رای تجدید نظر خواسته گردیده ، مشمول ((اعتبار امر مختومه )) می باشد. چرا که وحدت اصحاب دعوی، وحدت موضوع و وحدت سبب در این دو پرونده وجود دارد و علی الاصول مهمترین دلیل شمول اعتبار امر مختومه بر موضوعات، ((وحدت فعل مادی)) می باشد، که موضوع هر دو شکایت، چهار فقره چک با مشخصات دقیقاً یکسان (مندرج در صدر لایحه) بوده، و همچنین شاکی آقای… و مشتکی عنه آقای… هر دو دعوی نیز واحد میباشد. همچنین در هر دو پرونده رسیدگی صورت پذیرفته و رای نیز صادر گردیده است.
قاضی محترم صادر کننده رای اخیر، در رای خود شمول اعتبار امر مختومه بر شکایت شاکی را از جهت عدم وجود وحدت زمانی و مکانی بین دو شکایت دانسته اند. در حالیکه بر طبق قواعد حقوقی تنها با وجود وحدت اصحاب دعوی، وحدت موضوع و وحدت سبب، اعتبار امر مختومه حاصل میگردد و در هیچ موردی وحدت زمانی و مکانی برای تحقق اعتبار امر مختومه لازم نبوده است.
ایشان در رای اصداری عنوان می دارند: ((طبیعتاً متهم بایستی بدواً اقدام به خرید چک های مسروقه نموده و سپس با خرج نمودن آن به شاکی اقدام به تحصیل مال نامشروع نماید.))
اولاً، تعیین عنوان مجرمانه همواره با مقام قضایی رسیدگی کننده به پرونده می باشد. کما اینکه می دانیم که مقام رسیدگی کننده به امر کیفری، دارای اختیارات وسیع برای بررسی جرم و شرایط پیرامون آن جهت کشف حقیقت می باشد. پس در جایی که شاکی شکایت خود را قبلاً طرح کرده و دادرس رسیدگی کننده عنوان مجرمانه را تعیین کرده است، دیگر نمی توان شکایت مجددی با همان موضوع و سبب و اصحاب دعوی را با یک عنوان مجرمانه دیگر طرح کرد. زیرا تعیین عنوان جرم یا جرائم و تحقیق راجع به آنها از اختیارات مقام قضایی بوده و تشخیص وی و نیز حکم صادره توسط وی با رعایت جمیع شرایط قانونی اعتبار خواهد یافت.
برای مثال ممکن است دادرس دادگاه اهواز عنوان یک شکایت را اعمال نفوذ و دادرس دیگری از قم عنوان همان شکایت را کلاهبرداری تعیین نماید.
واضح است که اصل ((تفسیر قوانین به نفع متهم)) و ((تفسیر مضیق))، وجود چنین تحلیل های مبسوطی از جرم را بر نمی تابد، مخصوصاً در جایی که متهم یکبار محاکمه و مجازات گردیده است، دیگر نمی توان او را با توجیه تفاسیر مختلف حقوقی بار دیگر به محاکمه و مجازات کشاند.
دوماً، در هیچ قسمتی از پرونده، ادله جرم خرید و فروش مال مسروقه مشخص و واضح نیست. شاکی به طور مداوم از برگشت خوردن ۴ فقره چک سرقتی سخن می گوید که توسط آقای… به ایشان پرداخت گردیده است. موکل به هیچ عنوان اتهامات وارده را قبول نداشته و اعلام داشته که از سرقتی بودن چک های موضوع بحث بی اطلاع بوده است. و علی الاصول هیچگونه دلیلی مبنی بر اینکه ایشان از مسروقه بودن چک ها مطلع بوده اند، هرگز ارائه نشده است.
به نظر می رسد دلیل استنادی دادرسان محترم برای صدور کیفرخواست، اقاریر متهم دیگر پرونده (آقای…) بوده است.
ایشان بارها در زمان های متعدد تکرار کرده است که چک ها را برای آقای… تهیه کرده است و حتی برخی از این چک ها را خودش پر کرده است. گذشته از اینکه ایشان خود بارها عنوان داشته اند که چک های زیادی را برای خودشان تهیه و خرج کرده اند و نیز بدهکار موکل بوده اند، چگونه اقرار متهم دیگر پرونده در حق موکل را می توان واجد شرایط شهادت شرعی دانست؟ و اصولاً چگونه شهادت فردی که صفت ((عدالت )) را دارا نمی باشد، می تواند مبنای صدور حکم قرار گیرد؟
با مطالعه پرونده وبررسی چک ها می بینیم که هیچ کدام از چک ها به خط و امضای موکل نبوده اند. بلکه تنها و بر سبیل عرف بازاریان و تجار، موکل که از کسبه بازار می باشد در مراوردات مالی خود از مشتریان چک دریافت کرده و سپس با اتکا به همان عرف چک ها را بر افراد دیگر از جمله همکاران و سایر تجار خرج کرده است.
کدام دلیل دلالت بر اطلاع موکل از وضعیت مسروقه یا غیرمسروقه بودن چکها داشته است؟ آیا می توان تنها و با اتکا به اظهارات شخصی دیگر که خود متهم پرونده بوده و چک های مسروقه نیز بنا بر اقرار وی، با خط خودش بوده است، آقای… را از مسروقه بودن چک ها مطلع دانست؟
بنا به جمیع جهاتی که به حضور معروض گشت، نقض دادنامه تجدید نظر خواسته وفق بند ب ماده ۴۳۴ قانون آیین دادرسی کیفری مورد استدعا می باشد.
با تجدید احترام.
تصویب قانون مهم وصول چک در مجلس
نمایندگان مجلس مصوب کردند: هرگاه موجودی حساب از مبلغ چک، کمتر باشد، همه موجودی به دارنده چک داده شود.
همیشه بخاطر داشته باشید. مسائل مشابه حقوقی الزاماََ راه حل مشابهی ندارند بدون مشورت با وکیل یا مشاور حقوقی هیچ گونه اقدامی انجام ندهید.
عدالت گستر
برای مشاوره با شماره های زیر تماس بگیر :
۰۹۱۵۴۴۲۶۰۰۴
۰۹۱۵۴۲۲۹۷۱۴
۰۹۱۵۴۵۶۹۲۱۹
تـــــهــــران
یک تیم حرفه ای شماست .
موکل های ما مهمترین سرمایه ما هستند میزان رضایتمندی آنها و معرفی ما به دیگران خود بهترین تبلیغ است.
سلام
خسته نباشید
من چندفقره چک ازیک شرکت معتبردرمشهددارم بخاطراینک اجناسی روارسال کردم مبلغ چک های ک الان برگشت خورده۲۸۰میلیون هستش واینطورک معلوم هست چکهای ک هرماه تاسال۹۷صادرکردن برگشت میخوره واوناروهم میخوام اقدام قانونی کنم ولازم ب ذکرهست من چندچک خرج بازارکردم ک متاسفانه اوناهم برگشت خورده؟حالاسوالم اینه بازاریها چکها روچون اعتباردارم بهم برگردونن تا خودم اقدام کنم..یک وکیل خبره میخوام ک توی چک واردباشه هرچه سریعترچکهامو نقدکنه؟ممنون میشم راهنماییم کنید ودرصورت امکان وکالتم قبول کنید؟
سلام
مرسی
درپاسخ ب سوال شما هم وطن گرامی به عرض می رسانم:چک برگشت خورده ک ان هم در بازارخرج کرده ایدبایداصولی دارد ک مجددابه نام شما برگشت داده شود وهمچنین اگر شخص دیگری غیرازشما ان چک را برگشت زده است باید این حق وحقوقات رابه شما منتقل نماید تافقط شما طرف دعوی قرارگرفته تابتوانیم سریعترپرونده چک شما راب جریان بیندازیم.
دوما:درخصوص چک های ک هنوز سررسیدان نرسیده است نمی توانید به اجرا یا حتی اقدام قانونی انجام دهید.
درنهایت با توجه به اینک چک از جمله اسناد معتبر در قانون تجارت میباشد یک وکیل خبره در امور چک دراین ضمینه پرونده شما را بعهده گیرندتاحکم ب نفع شما را اخذ نمایند.موسسه حقوقی عدالت گسترمشهد باهمکاری بهترین وکلای دادگستری شما هم وطنان گرامی را راهنمایی و یاری می نماید..باتشکرازنگاه دقیق شما
سلام من چندچک دست یکی ازدوستانم دارم ولی به دلیل مشکلات مالی وعدم تمکن مالی نتوانستم چک ها پاس کنم؟وازانجای که معسرازپرداخت کل بدهی(مبلغ کامل چک ها) شدم باتوافق دوستم هرماه مبلغی علی الحساب به ایشان پرداخت می نمایم؟حال سوالم این است اگر دارنده چک اقدامی باان چک ها علیه بنده کند؟چکارکنم؟
باسلام.درخصوص چک های صادرشده. درصورتی که دوست گرامیتان(دارنده چک ) هم چک ها را برگشت بزنند واقدام قانونی علیه شما نمایند درصورت نداشتن اموال ثبتی درنهایت با تقویم دادخواست اعسار وثابت شدن این امر(عدم تمکن مال) بدهی شما تقسیط خواهدشد وهرماه باتوجه به اقساط بدهی خویش راپرداخت می نمایید.
دوما:درخصوص توافق فی مابین شما ودارنده چک(که ماهیانه مبلغی به دارنده بپردازید)اگرنقدا پرداخت خواهیدنمودحتمن یک رسید بابت برداخت بدهی چک ها دررسیدقیدنموده ورسیددریافت کنیداز دارنده ..واگرازطریق بانک پرداخت می نمایدازعابربانک شخص خود به کارت خوددارنده چک واریزی داشته باشید..که درنهایت اگرکاربه مراجع قضایی کشیده شود..این رسیدها ویا واریزی ها . مدرکی دال برپرداختی شماباشد…
موفق باشید
سلام، من چند تا چک دارم که تاریخ همه انها سال ۹۰/۰۲/۱۵ هست و تا الان برگشت نزدم و شکایت هم نکردم و ایا اگر الان شکایت کنم می توانم خسارت تاخیر تادیه و دادرسی از تاریخ سر رسید بگیرم یا نه؟ لطفا در این مورد بیشتر توضیح دهید
سلام اول برگشت بزنید دوم مطالبه خسارت تا۶ماه اگرنامه عدم پرداخت میگرفتیدتعلق میگرفت
ولی خسارت دادرسی بله تعلق میگیره
با سلام و خسته نباشید میخواستم بدونم در دادگاه تجدید نظر چک حقوقی صدای ضبط شده جلسه میتونه کمک به واقعیت بکنه یا نه!!!؟ضبط صدای جلسه بدون آگاهی طرف مقابل جرم محسوب میشه یا نه؟ اگر جرم محسوب میشه چه مجازاتی داره؟
صرف ضبط صدا جرم نیست اما اگر شرایط ماده ۱۷ قانون جرایم رایانه ای وجود داشته باشد جرم است : «هر کس از طریق سیستم رایانهای یا مخابراتی فیلم یا تصویر یا صوت دیگری را تغییر دهد یا تحریف نماید و منتشر سازد یا با علم به تحریف یا تغییر، انتشار دهد، به نحوی که منجر به هتک حرمت یا ضرر غیر گردد به حبس از نود ویک روز تا شش ماه یا پرداخت جزای نقدی از دو میلیون و پانصد هزار تا پنج میلیون ریال محکوم خواهد شد
باسلام. بنده در قبال فروش ملک چکی به مبلغ ده میلیون تومان از خریدار گرفتم که بعد از ۱۹ماه هنوز وصول نشده.البته چک در تاریخ ثبت شده برگشت خورده. هیچ آدرسی از صادرکننده چک ندارم. لطفا کمکم کنید خریدار و مشاور املاکی که مبایعه نامه تنظیم کردند متاسفانه از شرایط نامطلوب مالی بنده در آن زمان سوءاستفاده کردند.
سلام علیکم.شما باید طرح دعوای حقوقی بکنید.اگر آدرس مشحصات صادر کننده چک در گواهی عدم پرداخت درست است،طرح دعوا در حوزه قضایی آن آدرس واگر درست نیست.با عنوان مجهول المکان بودن اقامتگاه خوانده(صادر کننده چک)در حوزه قضایی محل سکونت خودتان طرح دعوا با موضوعیت مطالبه وجه چک،تأحیر تأدیه وخسارات وهزینه دادرسی.نمایید.
سلام آیا میشود همزمان برای یک دعوا هم شکایت کیفری درخواست کرد و هم شکایت حقوقی؟مثل چکی که شرایط شکایت کیفری را داشته باشد و همزمان شکایت حقوقی هم از خوانده بکنیم.
بله ایراد قانونی ندارد