ملاقات با فرزند بعد از طلاق

طبق ماده ۱۱۷۴ قانون مدنی، هر یک از ابوین که طفل تحت حضانت او نیست ، حق ملاقات فرزند بعد از طلاق خود را دارد . تعیین زمان و مکان ملاقات و سیر جزئیات مربوط به آن در صورت اختلاف بین ابوین با محکمه است.

حضانت فرزند و شرایط آن

هنگامی که والدین از یکدیگر جدا شده و یا طلاق می‌گیرند، بر اساس حکم دادگاه، حضانت فرزند به یکی از والدین داده می شود.

طبق قانون حضانت فرزند دختر یا پسر تا سن  ۷ سالگی به عهده مادر است و سپس به پدر تعلق می گیرد. پس از سن بلوغ نیز، فرزند حق انتخاب دارد که با کدام والد می خواهد زندگی کند.

در این حین طبق ماده ۱۱۷۴ قانون مدنی، حق ملاقات با فرزند به والدی که حضانت او را ندارد، داده خواهد شد.

در مسئله حضانت چنانچه والد مربوطه نتواند از فرزند خود به درستی مواظبت کند و یا از نظر اخلاقی مشکل داشته باشد، دادگاه می تواند با تقاضای نزدیکان یا قیم فرزند و برای سلامتی و صلاحدید آن، تصمیمات لازم را از نظر حضانت یا دیگر موارد اتخاذ نماید.

همچنین اگر والدین برای ملاقات با کودک نتواند بر سر مسائلی مانند: زمان، مکان و دیگر موارد ملاقات به توافق برسند، دادگاه بر اساس صلاح کودک و شرایط او، این مسئله را مشخص خواهد کرد.

آیا می دانستید که؟؟؟

حضانت فرزند در طلاق توافقی به چه صورتی خواهدبود؟

در طلاق توافقی اگر بین زن و شوهر در رابطه با حضانت و نگهداری فرزندان توافقی شده باشد بر اساس توافق بین آنها دادگاه حکم خواهد نمود و اگر توافقی نشده باشد مطابق قانون خواهد بود.

مطابق ماده ۱۱۶۸ قانون مدنی :

نگهداری اطفال هم حق و هم تکلیف والدین است و همچنین مطابق ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی برای حضانت و نگهداری طفلی که پدر و مادر او جدا از هم زندگی میکنند، مادر تا سن هفت سالگی اولویت دارد و پس از آن با پدر است.و مطابق تبصره همین ماده بعد از هفت سالگی در صورت وجود اختلاف حضانت طفل با رعایت مصلحت کودک به تشخیص دادگاه میباشد

ملاقات فرزند بعد از طلاق

بنا به این ماده، هرکدام از والدین این حق را دارند که در فواصل معین با کودک خود ملاقات ( ملاقات فرزند بعد از طلاق ) کنند و حتی فاسد بودن مادر یا پدر هم باعث نمی شود از ملاقات وی با فرزندش جلوگیری شود.

در صورتی که میان پدر و مادر درباره مدت ملاقات و نحوه آن توافق شده باشد، طبق همان توافق عمل می شود. اما در هر صورت توافق نشدن، دادگاه در حکم خود مدت ملاقات و نحوه آن را برای کسی که حق حضانت ندارد، معین می کند.

معمولاً دادگاه ها یک روز یا دو روز از آخر هفته را به این امر اختصاص می دهند و گفته می شود ملاقات بیش از این با شخصی که حضانت را به عهده ندارد ، موجب اختلال در حضانت و دوگانگی در تربیت کودک می شود. اما سلب کلی حق ملاقات از پدر یا مادری که حضانت به عهده او نیست برخلاف صراحت ماده قانون مدنی است و دادگاه نمی تواند حکم به آن بدهد.

با این حال اگر ملاقات با پدر یا مادری که حضانت به عهده او نیست واقعاً برای مصالح کودک مضر باشد، دادگاه می تواند مواعد ملاقات را طولانی تر کند و مثلاً به جای هفته ای یک بار، ماهی یک بار یا هر شش ماه یک بار تعیین کند یا ملاقات با حضور اشخاص ثالث باشد.

تنها با حکم دادگاه می توان مانع از ملاقات فرزند بعد از طلاق که حضانت بر عهده ی او نیست شد.

گر برای ملاقات مخالفت شد در صورتی که پدر یا مادری که دارای حق حضانت است، از ملاقات طرف دیگر (که طبق دستور دادگاه دارای حق ملاقات است) ممانعت کرد، برای اجرای دستور دادگاه به نیروی انتظامی سپرده می شود و عنداللزوم می توان از ضمانت اجرایی ماده ۶۳۲ قانون مجازات اسلامی استفاده کرد که به موجب آن، اگر کسی از دادن طفلی که به او سپرده شده است.

در موقع مطالبه اشخاصی که قانوناً حق مطالبه دارند، امتناع کند، به مجازات از ۳ تا ۶ ماه حبس یا به جزای نقدی از یک میلیون ریال و ۵۰۰ هزار تا ۳ میلیون ریال محکوم خواهد شد.

طبق تبصره ۱ ماده ۱۴ قانون حمایت خانواده ۱۳۵۳، پدر یا مادر یا کسانی که حضانت طفل به آنها واگذار شده، نمی توانند طفل را به شهرستانی غیر از محل اقامت مقرر بین طرفین یا غیر از محل اقامت قبل از وقوع طلاق یا به خارج از کشور بدون رضایت والدین بفرستند؛ مگر در صورت ضرورت با کسب اجازه از دادگاه.

قانون و شرایط ملاقات با فرزند

با توجه به مطالبی که تاکنون گفته شد، در صورت جدایی یا طلاق پدر و مادر، امکان ملاقات با فرزند برای والدی که حضانت او را ندارد، امکان پذیر است.

اما اگر والدی که حضانت فرزند به عهده اوست، مانع از ملاقات با کودک شود، چه باید کرد؟

برای این شرایط نیز قانون، مجازات هایی را برای فرد متخلف در نظر گرفته است. چنانچه فرزند نتواند پدر یا مادر خود را که حضانت او را ندارد، ملاقات کند، ممکن است مشکلات روحی پیدا نماید.

همچنین این اتفاق می‌تواند برای والدی که از دیدن فرزند خود محروم شده نیز پیش آید. در این حالت والد مربوطه می تواند برای آنکه حق ملاقات با فرزند خود را به دست آورد به دادگاه شکایت کند.

طبق ماده ۵۴ قانون حمایت از خانواده، چنانچه مسئول حضانت فرزند از انجام تکالیف تعیین شده خودداری کرده یا ممانعت از ملاقات فرزند با اشخاص ذی حق نماید، برای بار اول به پرداخت جزای نقدی درجه ۸ و در صورت تکرار به حداکثر مجازات مذکور محکوم خواهد شد.

همچنین در ماده ۴۰ قانون حمایت از خانواده آمده است که هرکس از اجرای حکم دادگاه در مورد نحوه حضانت فرزند پس از طلاق سرپیچی کند یا مانع اجرای آن شود و یا از بازگرداندن طفل امتناع ورزد، بنا به تقاضای ذی نفع (والدی که حضانت فرزند را به عهده دارد) و به دستور دادگاه حکم بازداشت اجرا خواهد شد.

بردن فرزند به خارج از کشور بدون اجازه ولی یا قیم

نکته قابل ذکر دیگر که در ماده ۴۲ قانون حمایت از خانواده آمده، آن است که نمی توان بدون اجازه ولی یا قیم کودک، او را از محل حضانت خارج کرد و یا به خارج از کشور فرستاد. زیرا در این حالت حق ملاقات از طرف دیگر گرفته شده و یا آن را با دشواری مواجه کرده است.

این شرایط تنها در صورتی که دادگاه آن را به مصلحت فرزند بداند و با مد نظر داشتن حق ملاقات اشخاص ذی حق، مجاز خواهد بود.

نقش دادگاه در تعیین مصلحت کودک

بنا بر موارد فوق، اگر دادگاه تشخیص دهد که موارد توافق شده مانند: ملاقات، حضانت و نگهداری یا سایر امور فرزند به مصلحت او نیست و یا والدی که حضانت فرزند را دارد، وظایف خود را در این خصوص به درستی انجام نمی دهد و یا مانع از ملاقات کودک با اشخاص ذی حق می شود، می تواند بر اساس موارد موجود، حضانت فرزند را به والد دیگر واگذار کند و یا ناظری برای ملاقات با کودک و بر اساس مصلحت او تعیین نماید.

ناظر باید از اقوام نزدیک کودک و مورد اعتماد و متأهل باشد و در صورت امکان توسط والدین به دادگاه معرفی شود. در غیر این صورت فرد ناظر به وسیله دادستان محل به دادگاه پیشنهاد شده و سپس دادگاه صادر کننده حکم طلاق، آن فرد را به عنوان ناظر تعیین خواهد کرد.

در این شرایط وظایف و حدود ناظر توسط دادگاه به او ابلاغ می شود.

در حقیقت اقدامات مذکور توسط دادگاه مانند حکم بازداشت و اعمال ناظر باعث می‌شود والدین توافقات انجام شده را رعایت کنند و از قانون سرپیچی ننمایند و خللی در حضانت یا ممانعت از ملاقات فرزند ایجاد نکنند.

پس تا این قسمت مشخص شد که شکایت به خاطر جلوگیری از ملاقات فرزند امکان پذیر بوده و امکان پیگیرد قانونی وجود دارد.

آیین‌نامه‌ای با سازوکار مناسب برای مصالح طفل و خانواده

داور در خصوص اینکه آیا سازوکاری برای مصلحت طفل در نظر گرفته شده است یا خیر، می‌گوید: در تبصره ماده ۴۱ قانون حمایت از خانواده، قوه قضاییه مکلف است برای نحوه ملاقات والدین با طفل سازوکار مناسب با مصالح خانواده و کودک را فراهم کند که قرار شد برای تحقق این نکته، در قالب آیین‌نامه‌ اجرایی ظرف شش‌ماه توسط وزارت دادگستری تهیه کرده و به تصویب رییس قوه قضاییه برسد.

این حقوقدان در خصوص یکی از نمونه‌های در نظر گرفتن مصلحت کودک می‌گوید: به عنوان مثال در مواردی وجود دارد که کسی مانع ملاقات با فرزندان شود یا دستور دادگاه را انجام ندهد و در این شرایط دادگاه می‌تواند با تعیین ناظر و حتی واگذار کردن نظارت به فرد واجد شرایط قانونی، این مساله را حل و فصل کند.

به گفته داور، استفاده از واژه شخص ناظر برای اولین بار بود که در قانون حمایت از خانواده مورد استفاده قرار گرفته بود و می‌تواند در بسیاری از مواقع نیز کارگشا باشد.

وی در همین خصوص به ماده ۶۶ آیین‌نامه اجرایی قانون حامیت از خانواده که ماده ۴۱ همین قانون را خطاب قرار می‌دهد اشاره کرده و می‌گوید: طبق این ماده، شخص ناظر موضوع ماده ۴۱ قانون باید حتی‌الامکان از بستگان نزدیک طفل، معتمد، متأهل و مجرب باشد و چنانچه انتخاب وی از میان اقوام نزدیک طفل ممکن نباشد.

از فردی آشنا و با تجربه لازم، متأهل و مورد اعتماد تعیین شود. ناظر در صورت امکان باید از طریق اولیاء طفل به اجراء دادگاه معرفی شود و در غیر این صورت توسط دادستان محل، پیشنهاد و توسط دادگاه صادرکننده حکم طلاق یا گواهی عدم امکان سازش منصوب خواهد شد، دادگاه باید مصلحت طفل را در تعیین ناظر مدنظر قرار دهد و حدود و نوع نظارت وی به صراحت مشخص و به وی ابلاغ کند.

این حقوقدان همچنین در خصوص خروج فرزند از کشور به ماده ۴۲ قانون حمایت از خانواده اشاره و اظهار می‌کند: طبق این ماده، صغیر و مجنون را نمی‌توان بدون رضایت ولی، قیم، مادر یا شخصی که حضانت و نگهداری آنان به او واگذار شده است از محل اقامت مقرر بین طرفین یا محل اقامت قبل از وقوع طلاق به محل دیگر یا خارج از کشور فرستاد.

مگر اینکه دادگاه آن را به مصلحت صغیر و مجنون بداند و با در نظر گرفتن حق ملاقات اشخاص ذی‌حق این امر را اجازه دهد.صغیر و مجنون را نمی‌توان بدون رضایت ولی، قیم، مادر یا شخصی که حضانت و نگهداری آنان به او واگذار شده است از محل اقامت مقرر بین طرفین یا محل اقامت قبل از وقوع طلاق به محل دیگر یا خارج از کشور فرستاد.

پایان حضانت

یکی مواردی که حضانت پایان می پذیرد رسیدن فرزند به سن بلوغ می باشد.دختر ۹سالگی و پسر ۱۵سالگی.

مورد دیگر عدم صلاحیت پدر یا مادر می باشد که در اینصورت حضانت به دیگری سپرده می شود.
عدم صلاحیت منظور مواردی است که قانون مدنی از باب تمثیل آورده است مثل اعتیاد به مشروبات الکلی و…

در صورتی که هم پدر و هم مادر دارای صلاحیت برای حضانت نباشند جد پدری درصورت زنده بودن حاضن محسوب میشود.درصورتیکه جد پدری نیز زنده نباشد دادگاه شخصی را به عنوان حاضن انتخاب می نماید.
در صورت پایان سن حضانت خود فرزند انتخاب مینماید با چه کسی زندگی کند.

بر اساس ماده ۱۱۷۴ قانون مدنی  در صورتی که به علت طلاق یا به هر جهت دیگر ، ابوین طفل در یک منزل سکونت نداشته باشند ، هر یک از ابوین که طفل تحت حضانت او نمی باشد ، حق ملاقات با فرزند خود را دارد.

بنابراین در صورتی که والدین از هم جدا شده باشند یا به هر علت دیگری جدا از یکدیگر زندگی کنند

۱- هر کدام از آنها این حق ملاقات با فرزند خود را خواهند داشت . به همین دلیل ، بر اساس قانون هیچ کدام از والدین نمی توانند موجب مانعت ازملاقات فرزندگردند

۲- امکان سلب نمودن حق ملاقات فرزندان بعد از طلاق نیز وجود ندارد ، حتی در صورتی که یکی از والدین دارای فساد و انحطاط اخلاقی نیز باشد ، نمی توان حق ملاقات با فرزند را از او به طور کلی سلب نمود و تنها ممکن است که به نظر دادگاه مواعد و زمان ملاقات با فرزند کاهش یابد .

زمان و مکان ملاقات با فرزند بعد از طلاق

در ادامه ماده ۱۱۷۴ در رابطه با زمان و مکان ملاقات با کودک بعد از طلاق نیز چنین پیش بینی شده است

تعیین زمان و مکان ملاقات و سایر جزییات مربوط به آن ، در صورت اختلاف بین ابوین با دادگاه خانواده است  . پس در صورتی که در خصوص زمان و مکان ملاقات میان والدین توافقی حاصل شود .

بر اساس آن عمل می شود و در صورتی که اختلافی باشد ، دادگاه زمان و مکان ملاقات را بر اساس شرایط و مصالح کودک تعیین می کند که ممکن است یک الی دو بار در آخر هفته و در ساعات به خصوصی باشد از آن رو که تعیین زمان و مکان ملاقات با فرزند بعد از طلاق معمولا موجب اختلافات بسیاری در والدین می شود .

موارد ذیل حائز اهمیت اندزمان ملاقات را می توان افزایش یا کاهش داد . پس خواهان می تواند دادخواست افزایش و یا کاهش زمان ملاقات را به دادگاه ارائه کند که دادگاه بر اساس شرایط و مصالح کودک حکم به افزایش یا کاهش مدت زمان ملاقات خواهد داد .

همچنین در صورت عدم توافق در خصوص مکان ملاقات با فرزند پس از طلاق ، ممکن است این ملاقات در محل کلانتری انجام شود که البته مکان مناسبی نیست . به همین دلیل قوه قضاییه موظف شده است که محل های مناسبی را به این امر اختصاص بدهد.

حضانت و پاسخ به سوالات متداول حضانت که پرسیده می شوند

سلب حق ملاقات فرزند

با توجه به مطالب پیشین در پاسخ به سوال مطرح شده باید گفت که امکان سلب ملاقات با فرزند برای هر کدام از والدین وجود ندارد.

حتی در صورتی که پدر یا مادری که حضانت فرزند را ندارد، دارای فساد اخلاقی باشد، باز هم نمی توان از ملاقات او با فرزندش جلوگیری کرد و این عمل خلاف قانون مدنی بوده و دادگاه نمی‌تواند آن را حکم کند.

تنها در شرایطی که ملاقات والد با فرزند به ضرر طفل باشد، دادگاه زمان ملاقات را طولانی‌تر خواهد کرد و به جای هفته‌ای یک بار،به ماهی یکبار یا ۶ ماه یکبار دستور خواهد داد و یا شخص سومی را به عنوان ناظر هنگام ملاقات با فرزند در نظر خواهد گرفت.

اما اگر ملاقات فرزند با والد خود، خطر جانی برای او داشته باشد و پدر یا مادر دارای مشکلات روحی و روانی خطرناک باشند، با حکم دادگاه می توان مانع ملاقات فرزند با والد مربوطه شد.

علاوه بر موارد فوق، همانطور که در قبل نیز اشاره کردیم، چنانچه والدی که حق حضانت فرزند را دارد، مانع از ملاقات والد دیگر با طفل شود، به حکم دادگاه به مجازات های مقرر، محکوم خواهد شد.

عدالت گستر

برای مشاوره با شماره های زیر تماس بگیر :

۰۹۱۵۴۴۲۶۰۰۴
۰۹۱۵۴۲۲۹۷۱۴
۰۹۱۵۴۵۶۹۲۱۹

تـــــهــــران

۰۹۱۹۰۸۰۱۶۷۹

  ۰۹۱۹۶۱۲۸۷۲۵

  ۰۹۹۲۸۶۰۸۲۵۰