نـــفــقــه
نَفَقه در لغت به معنیِ هزینه، خرج، اخراجات، خرج هر روزه، خرجی، آمده‌است.
نَفَقه یعنی انفاق، و کمک کردن از باب نیکوکاری است؛ البته این نفقه بعضاً الزام‌آور میشود مانند نفقه زوجه و نفقه اقارب و خویشاوندان.
نفقه طبق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی ایران، عبارتست از: همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه‌های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض. ملائت و توانایی اقتصادیِ مرد یا وضعیت خانوادهٔ پدری زن، ملاکی برای تعیین میزانِ نفقه نیست.
آنچه در این ماده آمده محدود نیست و هرچه بر حسب عرف مورد احتیاج زن باشد، جزء نفقه است و مرد باید آن را برای زن فراهم آورد از کلمه احتیاج در این ماده می‌توان همین معنی را استنتاج نمود. همچنین فقهای بزرگ امامیه مانند صاحب جواهر و صاحب مسالک این نظر را پذیرفته و رجوع به عرف را برای تعیین نفقه مرجع لازم می‌دانند.
در حقوق مدنی ایران ، نفقه در مورد همسر و اقارب و خویشان است که دارای سه مبنای شرعی آیات ،روایات و اجماع است.
آیا می‌دانید؟
انواع نفقه در متون قانونی ایران
در متون قانونی، نفقه بر ۳ نوع قید شده که بنا به درجه اهمیت به این ترتیب می‌توان آن را ذکر نمود:
- نفقه زوجه: مسکن و پوشاک و خوراک و اثاث خانه در حدود مناسبت عرفی یا وضع زوج و خادم در صورت عادت زوجه به داشتن خادم یا حاجت او به واسطه ناخوشی یا نقص عضوی.
- نفقه اقارب: مسکن، اثاث خانه، خوراک و پوشاک به قدر رفع حاجت با در نظر گرفتن درجه استطاعت انفاق‌کننده.
- نفقه زندانی: خوراک و پوشاک و دوا و طبیب و حمام زندانی را گویند.
نفقه زوجه
قانون مدنی ریاست خانواده را از خصایص شوهر دانسته و در تداوم این امتیاز به موجب ماده بعدی تکلیفی مهم بر دوش او نهاده ؛ شوهر را موظف به پرداخت نفقه به زوجه در عقد دائم دانسته است .
در عقد موقت نفقه بر عهده شوهر نیست_به موجب این ماده زن میتواند از شوهر مطالبه نفقه کند و در صورت لزوم از طریق مدنی و کیفری او را برای پرداخت نفقه تحت تعقیب قرار دهد.
فلسفه این است که در اکثر خانواده‌های ایرانی ، زنان اموال و درآمد کافی برای تأمین مخارج خود و شرکت در هزینه خانواده ندارند ؛ وانگهی اداره خانه و امور داخلی خانوادگی که وظیفه‌ای بزرگ است به عهده آنهاست و زنان به کار اقتصادی دیگری که منبع درآمد برای آنان باشد اشتغال نمی‌ورزند.
نکته حائز اهمیت دیگر این که وضعیت و نیاز زن به طور متعارف ملاک ارزیابی است ، نه وضعیت مرد، پس اگر زن از خانواده متمکنی باشد شوهر به ناچار باید وسائل زندگی او را آن چنان که شأن و وضع اجتماعی و خانوادگی او اقتضا میکند، فراهم آورد .
آیا می‌دانید؟
دو شرط زیر برای وجوب نفقه ضروری است
- دایمی بودن عقد که قانون مدنی در ماده ۱۱۰۶ تصریح دارد: در عقد دایم نفقه زوجه به عهده شوهر است.
- تمکین کامل زوجه : در صورتی که زنی به همسر خود تمکین نکند، عنوان ناشزه بر وی تعلق می گیرد و در نتیجه پرداخت نفقه از عهده شوهر وی ساقط می شود.
- مطالبه نفقه اگر توسط وکیل انجام شود چه مزایایی دارد؟
- در صورت عدم پرداخت نفقه زن میتواند حکم جلب مرد را بگیرد؟
- تا چند ماه نفقه پرداخت نشود زن حق طلاق خواهد داشت؟
- در صورت عدم تمکین خاص و یا عام زن نفقه به او تعلق میگیرد؟
- در صورتیکه زن بدون اجازه مرد از منزل خارج شود نفقه به او تعلق میگیرد؟
- نفقه زن بر چه اساسی تعیین میشود؟
- آیا زن میتواند در ازای دریافت نفقه اموال مرد را توقیف کند؟
نفقه در عقد موقت
بر اساس قانون مدنی که برگرفته از فقه امامیه است زن تنها در عقد ازدواج دایم حق نفقه دارد.
عبارت قانون دراین باره صریح است. ماده ۱۱۱۳ قانون مدنی عنوان می دارد: در عقد انقطاع(موقت) زن حق نفقه ندارد مگر این که شرط شده باشد یا آنکه عقد مبنی بر آن جاری شده باشد.
البته در ماده۱۱۰۶ هم قانون گذار به نحو دیگری به این موضوع اشاره کرده است. همان جا که می گوید: در عقددایمنفقه زن به عهده شوهر است که مفهوم مخالف آن این است که در عقد موقتنفقه زن بر عهده شوهر نیست.
آیا می‌دانید؟
همان معنایی که در ماده ۱۱۱۳ به صراحت ذکر شده است.
البته در موارد بسیاری می شود شرط کرد که حتی در عقد موقت نیز مرد مکلف به پرداخت آن باشد و یا حتی بدون ذکرشرط، آنچنان که قانون مدنی می گوید در مواردی که طرفین، عقد را بر این مبنا منعقد کرده اند .یعنی از قراین و نشانه ها به خوبی می شود تشخیص داد که طرفین، عقد را با علم به این موضوع منعقد کرده اند که درعقد موقت هم باید شوهر نفقه پرداخت کند.که البته اثبات آن کمی دشواراست.
پس می توان توصیه کرد اگر در عقد موقت زوجه قصد دارد نفقه دریافت کند بهتر است این نکته صریحاً در عقد نامه ذکر شود تا از تفسیر وتعبیر های دور ودراز بعدی جلو گیری شود. چرا که دراین حالت ادعای زوجه خلاف اصل است و اوست که باید بار اثبات مدعی را به دوش بکشد.
نفقه تا چه زمانی به زن تعلق می گیرد؟
زن تا زمانی که در قید زوجیت همسر خود قرار دارد مستحق آن است.
البته تکلیف قانونی شوهر،مبنی بر پرداخت آن هم مشروط به تمکین زن است.
به عبارتی زن تا زمانی مستحق است که از شوهر خود تمکین (بخوانیداطاعت) کند.
به محض اینکه به تعبیر فقهی یا قانونی زن بنای ناسازگاری یا نافرمانی بگذارد دیگر مستحق آن نیست و مرد هم تکلیفی در این خصوص ندارد.
اما نکته مهم این است که زن بعد از طلاق رَجعی تا زمانی که در عدّه است مستحق آن است مگر اینکه این طلاق در دورانی رخ دهد که زن از شوهر خود تمکین نمی کرده است که اصطلاحاً به چنین زنی ناشزه میگویند.
یعنی اگر زن ناشزه باشد حتی در زمان عده طلاق رجعی هم مستحق آن نیست مگر یک استثناء و آن هم این که زن باردار باشد. در این حالت و تا زمان و ضع حمل زن مستحق آن است.
آیا می‌دانید؟
نحوه مطالبه نفقه
زن درصورتی که شوهرش از پرداخت نفقه او امتناع کند می تواند دادخواستی به طرفیت شوهر تنظیم کند و از هر زمان که شوهر به او چیزی نداده است آنرا از دادگاه مطالبه کند. زن می تواند بر خلاف سایر اقارب و خویشان از قبیل پدرومادر نسبت به مطالبه نفقه زمان گذشته نیز اقدام کند.
نکته ای که باید در نظر گرفت این است که اگر میزان آن کمتر از ۲۰ میلیون تومان باشد باید دادخواست را در شورای حل اختلاف مطرح کرد.
بسته به اینکه میزان آن چقدر باشد،شورا یا دادگاه ابتدا توسط کارشناس مقدار آن را براساس وضعیت او تعیین می کنند و شوهر محکوم به پرداخت آن می شود.
آیا می‌دانید؟
اگر شوهر نفقه را پرداخت نکرد؟
همان طور که در بالا ذکر شد ابتدا زن باید نفقه خود را از دادگاه مطالبه کند.
ماده ۱۱۱۱ قانون مدنی هم براین موضوع تاکید دارد که اولین اقدام برای مطالبه مراجعه به دادگاه است.
زن می تواند درصورت استنکاف شوهر ازدادن نفقه به محکمه رجوع کند.دراین صورت محکمه میزان آن را معین و شوهر را به دادن آن محکوم خواهد کرد.
ماده ۱۱۱۲: اگر اجراء حکم مذکور در ماده قبل ممکن نباشد مطابق ماده ۱۱۲۹ رفتار خواهد شد.
ماده ۱۱۲۹: در صورت استنکاف شوهر از دادن آن و عدم امکان اجراء حکم محکمه و الزام او به دادن نفقه زن میتواند برای طلاق به حاکم رجوع کند و حاکم شوهر را اجبار به طلاق میکند. همچنین است در صورت عجر شوهر از دادن نفقه.
همانطور که دیدیم ضمانت اجرایی که قانون گذار برای عدم پرداخت نفقه در نظر گرفته است.
مجبور کردن شوهر به طلاق همسر خود است. یعنی دادگاه بر اساس یک قاعده حقوقی مشهور: الحاکم ولیُّ الممتنع، حکم طلاق را از طرف شوهر صادر می کند.
علاوه بر ضمانت اجرای فوق،قانونگذار ضمانت اجرای سنگین تری نیز برای ترک انفاق زن در نظر گرفته است.
مطابق ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده مصوب۱۳۹۱:
هر کس با داشتن استطاعت مالی ، نفقه زن خود را در صورت تمکین او ندهد یا از تادیه نفقه سایر اشخاص واجب النفقه امتناع کند به حبس تعزیری درجه ۶(شش ماه تا دو سال) محکوم می شود. تعقیب کیفری منوط به شکایت شاکی خصوصی است ودر صورت گذشت وی از شکایت در هر زمان تعقیب جزایی یا اجرای مجازات موقوف می شود.
درحال حاضر،شکایت از جرم ترک انفاق یکی از راه های بسیار شایعی است که بانوان در اولین اقدام قانونی برعلیه شوهر خود به کار می گیرند.
آیا می‌دانید؟
نفقه زن شاغل به چه صورت است؟
آیا برای اینکه زن مستحق نفقه باشد باید خانه دار باشد یا به زنان شاغل هم تعلق می گیرد؟
نفقه شامل تمامی زنانی میشود که از شوهر خود تمکین می کنند اعم از اینکه شاغل باشند یا بی شغل. ثروتمند باشند یا بی پول.
چرا که پرداخت آن یک تکلیفِ یک طرفه است و زن در هر شرایطی مستحق دریافت آن است.
وانگهی بر اساس اصل استقلال دارایی،زن بر فرض مالدار بودن،تکلیفی به خرج کردن اموال خود در منزل شوهر ندارد مگر اینکه به رغبت و رضای خود این کار را انجام دهد که از حوزه قانون و حقوق خارج است.
قانون مدنی ایران به تبعیت از فقه امامیه استقلال مالی زن شوهر دار را به رسمیت شناخته است.
بر اساس ماده ۱۱۱۸ قانون مدنی: زن مستقلاً میتواند در دارایی خود هر تصرفی را که می خواهد بکند.
تعلق گرفتن نفقه به زن وابسته به تمکین کامل زن است که به دو صورت مطرح می شود
- تمکین خاص: داشتن روابط زناشویی زن و شوهر می باشد.
- تمکین عام: فرمانبرداری در امور کلی زندگی می باشد. که یکی از مصادیق آن اقامت در اقامتگاه دایمی شوهر است. یعنی زن برای دریافت نفقه باید در خانه شوهر زندگی کند. مگر آن که حین وقوع عقد شرطی جز این شده باشد.
نفقه چگونه حساب می شود؟
همانطور که در بالا ذکر شد ملاک دقیقی برای تعیین میزان نفقه وجود ندارد.
چرا که براساس وضعیت خانوادگی،تحصیلی،جایگاه اجتماعی و طبقه خانوادگی و خیلی موضوعات دیگر ممکن است نفقه اشخاص با هم تفاوت بسیار داشته باشد.
خوب به یاد دارم در پرونده ای که زوجه درخواست نفقه کرده بود دادگاه بر اساس اینکه پدر او مدیر کل یکی از ادارات دولتی بود نظر کارشناس را نمی پذیرفت و معتقد بود که شان خانوادگی دختر میزان بیشتری را ایجاب میکند.
علی ای حال بر اساس موضوعات فوق کارشناس یا کارشناسان دادگستری نسبت تعیین میزان آن اقدام می کنند.
نفقه اقارب چیست؟
براساس قانون مدنی و فقه امامیه به غیر از شوهر که مکلف است نفقه زن خود را به شرحی که در بالا ذکر شد پرداخت کند خویشان نَسَبی نیز که در خط عمودی هستند نیز در این خصوص مکلف به پرداخت آن هستند.
مطابق ماده ۱۱۹۶ قانون مدنی :
در روابط بین اقارب فقط اقارب نسبی در خط عمودی اعم از صعودی یا نزولی ملزم به انفاق یکدیگر هستند.
شاید برای توضیح بیشتر ماده بالا نیاز باشد مثال هایی را ذکر کنیم .
منظور از خط عمودی رابطه نسل های پی درپی به صورت نسل بعد نسل است.
یعنی رابطه ای که بین پدر و پسر و نوه و نتیجه برقرار است مطابق قانون یک رابطه طولی یا عمودی است.
این رابطه خود به دوبخش صعودی و نزولی تقسیم میشود. به عنوان مثال رابطه فرزند با پدر یک رابطه صعودی است.
یعنی ازپایین به بالا است و عکس آن رابطه پدر با فرزند است که رابطه نزولی است.
براساس توضیح فوق و نصّ صریح قانون اگر بین اشخاص چنین رابطه ای وجود داشته باشد و یکی از طرفین محتاج باشد و طرف دیگر از نظر مالی متمکّن، شخص متمکّن قانوناً ملزم است به خویشاوند فقیر خویش نفقه پرداخت کند.
فرض کنیم مادر ثروتمند است و فرزندی دارد که فقیر است. دراین حالت -که یک رابطه عمودی نزولی است – مادر مکلف به پرداخت نفقه به فرزند فقیر خود می باشد. و همچنین است اگر مادر فقیر و فرزند او ثروتمند(رابطه صعودی) باشد.یا دارای توانایی مالی که بتواند خرج مادر را بدهد.
در مقابل رابطه طولی رابطه عرضی قرار دارد.
یعنی همان رابطه ای بین برادران و خواهران و فرزندان آنها برقراراست.
مطابق قانون در رابطه عرضی خویشان نَسَبی ،در هیچ حالتی مکلف به پرداخت نفقه به یکدیگر نیستند.
خواننده هوشمند این وب سایت به خوبی میداند که ما صرفاً از منظر قانون و مقررات به موضوع نگاه میکنیم و این مطلب هیچ منافاتی بارعایت امور اخلاقی و دستگیری از نیازمندان اعم از خویش وبیگانه ندارد.
تفاوت نفقه اقارب و نفقه زن
با وجود تمام مشابهت هایی که بین نفقه زوجه و نفقه خویشان(نفقه اقارب) وجود دارد ولی به نظر می رسد که لااقل در۵ مورد اختلاف فاحشی بین آنها برقرار است.
۱- نخست اینکه نفقه زن یک نفقه یک طرفه است. به این معنی که اگر بر فرض مثال، زن ثروتمند ومرد فقیرباشد باز هم مردباید به همسر(زن) خود آن را پرداخت کند. درحالی که در نفقه اقارب این تکلیف به صورت متقابل وجود دارد. هر طرف که نیازمند باشد می تواند از طرف دیگر که توانایی پرداخت آن را دارد این حق را مطالبه کند.همچنان که در مثال بالا به آن اشاره شد.
۲- زن میتواند نفقه زمان گذشته خود را مطالبه کند. یعنی اگر زن در طول زمان هیچ چیزی از شوهر نگرفته میتواند برای تمام آن مدت دادخواست بدهد و نفقه ایام گذشته را از شوهر مطالبه کند. اما نفقه اقارب فقط مختص زمان آینده است. به این نحو که از زمانی که دادخواست داده می شود به بعد قابل مطالبه است و حتی اگر ثابت شود که شخص مدت ها قبل هم مستحق آن بوده است دراین خصوص تاثیری ندارد.
۳- نفقه زن مقدم بر نفقه اقارب است. بر اساس ماده ۱۲۰۳ قانون مدنی : درصورت بودن زوجه و یک یا چند نفر واجب النفقه دیگر، زوجه مقدم است. فرض کنیم شخصی یک زن دارد و یک مادر که هردو مستحق دریافت هستند. دراین حالت اگر مرد فقط توانایی پرداخت یکی را داشته باشد، آن به زن تعلق می گیرد. مگر اینکه مرد علاوه بر نفقه همسر بتواند به راحتی مثلاً نفقه مادر خود را هم پردخت کند.
۴- نفقه زن مطلق است. به این معنی که ربطی به فقر یا تمکّن مالی مرد ندارد. زن در هر صورت مستحق آن است واین حق، مشروط به مالدار بودن و توانایی مالی شوهرنیست. به عبارت خیلی ساده مرد اگر تنگدست وفقیر هم باشد باید نفقه همسر خود پرداخت کند. امّا در رابطه با نفقه اقارب، درصورتی واجب می شود که فرد توانایی پرداخت آ ن را داشته باشد. و از طرفی هم شخصی که آن را می گیرد محتاج آن باشد. در حالی که هیچ یک از این دو شرط در نفقه زن وجود ندارد.
۵- وآخرین نکته اینکه نفقه زن جزء طلب ممتاز محسوب میشود. یعنی اگر شوهر فوت کند یا ورشکسته شود واموال او برای پرداخت به طلبکاران کافی نباشد، زن می تواند بابت نفقه خود قبل از همه طلبکاران به میزان نفقه(طلب خود) از اموال شوهر ورشکسته یا متوفای خود برداشت کند و آنچه باقی می ماند بین طلبکاران تقسیم می شود.
نحوه دریافت نفقه زن
زن (زوجه) از ۲ طریق حقوقی و کیفری می تواند نفقه خود را مطالبه نماید:
۱٫ از طریق اقامه دعوی حقوقی در مراجع قضایی :
زوجه می تواند با تنظیم دادخواست با موضوعیت مطالبه نفقه با ذکر تاریخ از چه تاریخی زوج نفقه پرداخت نکرده و با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا شورای حل اختلاف شورای حل اختلاف در صورتیکه مقدار نفقه زیر بیست میلیون تومان باشد.
و اقدام به ثبت دادخواست نفقه می نماید و پس از ثبت دادخواست و شکایت نفقه، جلسه ای با حضور طرفین تشکیل شده و موضوع به کارشناس رسمی دادگستری ارجاع می شود. بعد از ارائه نظر کارشناس مرجع قضایی طبق نظر کارشناس رأی به محکومیت زوج مبنی بر پرداخت نفقه می دهد.
۲٫ طرح دعوی کیفری نفقه :
ترک انفاق (ندادن نفقه) به افراد واجب النفقه ( زوجه، فرزندان و…) به موجب قانون مجازات جرم است و برای آن جرم انگاری شده است و دارای مجازات حبس می باشد.
و زوجه می تواند با مراجعه به دادسرای محل زندگی مشترک مراجعه نماید و ابتداً شکواییه ای مبنی بر ترک انفاق تنظیم و پس از ابطال تمبر (هزینه تمبر ۱۰ الی ۳۰ هزار تومان است با منضمات) به دایره ارجاع دادسرا و پس از انجام تحقیقات در کلانتری حکم به مجازات زوج داده می شود.
نفقه بعد از طلاق
اگر طلاق از نوع طلاق رجعی باشد، یعنی طرفین حق رجوع به یکدیگر را داشته باشند، در طول دوران عده که بسته به نوع طلاق بین ۲ تا ۳ طهر (دوران قاعدگی) می باشد، مرد مکلف به پرداخت نفقه زن است. اما در سایر انواع طلاق که از نوع غیر رجعی است، مرد تکلیفی به پرداخت نفقه پس از طلاق ندارد.
آیا می‌دانید؟
نفقه فرزند چیست
یکی از مهمترین تکالیفی که پدر و مادر در قبال فرزندانشان بر عهده دارند پرداخت نفقه به فرزندان شان است . مفهوم نفقه فرزند در قانون مدنی مورد توجه قانونگذار قرار گرفته است و تحت عنوان نفقه اقارب به آن پرداخته شده است . بر اساس ماده ۱۱۹۹ قانون مدنی ، نفقه اولاد یا فرزندان بر عهده پدر آنها می باشد .
پس از فوت پدر یا در صورتی که نتواند نفقه فرزندش را بپردازد ، نفقه فرزند در درجه دوم بر عهده اجداد پدری است ؛ با رعایت کسانی که نزدیک تر هستند . پدر بزرگ و هر چه بالاتر برود.
ویژگی های نفقه فرزند ، سبب تمایز آن از نفقه زوجه می شود
در صورتی که پدر و اجداد پدری زنده نباشند یا توانایی پرداختن نفقه به فرزند را نداشته باشند ، نفقه بر عهده مادر است . اگر مادر هم زنده نباشد یا اینکه نتواند نفقه فرزند را بپردازد ، پرداخت نفقه فرزند بر عهده پدربزرگ و مادربزرگ مادری و مادربزرگ پدری است .
آیا می‌دانید؟
نفقه فرزند مشترک چطور تعیین میشود؟
برای بررسی و تعیین نفقه فرزند مشترک، دادگاه خانواده این موضوع را به کارشناس مرتبط ارجاع می‌دهد. وی پس از صحبت با والدین، بررسی وضعیت کنونی انها، رابطه والدین با فرزند و وضعیت مالی پدر میزان نفقه فرزند را مشخص میکند. لازم به ذکر است که مبلغ نفقه فرزند برای همگان یکسان نیست و شرایط زندگی اشخاص برروی مبلغ نفقه تاثیرگذار خواهد بود.
زندگی در شهرهای کوچک، شهرهای بزرگ، روستا، پایتخت، سطح تحصیلات والدین، شغل والدین، محل زندگی والدین و… از مواد تاثیر گذار بر مبلغ نفقه به حساب می‌آید. بدیهی است شخصی که عهده دار پرداخت نفقه فرزند است باید خوراک، پوشاک، مسکن، درمان و سایر نیازهای معیشتی فرزند را درخور با استطاعت مالی خود تامین نماید.
آیا می‌دانید؟
فرزندان تا چه سنی مشمول دریافت نفقه می‌شوند؟
به طور کلی از دید قانون شخصی مستحق دریافت نفقه خواهد بود که با اشتغال به شغلی نتواند وسایل امرار معاش خود را تامین نماید. بر طبق قانون، فرزندان پسر پس از سن ۱۸ سالگی و به اتمام رساندن دوره سربازی می‌توانند به دنبال کار باشند و در صورت توانایی آنان برای اشتغال، نفقه قطع خواهد شد.
اما در مورد فرزندان دختر مسئله کمی‌متفاوت است. در صورتی که فرزندان دختر به کاری مشغول نباشند پرداخت نفقه آنان تا هرسنی که ازدواج کنند، ادامه خواهد داشت.
آیا هزینه تحصیل هم جزء نفقه میباشد؟
در پاسخ به این سوال باید بگوییم مادامی‌که تحصیل، یک امر ضروری تلقی میشود سرپرست موظف به پرداخت نفقه خواهد بود. اما در صورتی که فرزند قصد تحصیل در دانشگاه را داشته باشد، اجباری بر سرپرست برای پرداخت هزینه تحصیل در دانشگاه وارد نخواهد بود.
نفقه فرزند مشترک در طلاق توافقی
با توجه به ماده ۲۹ قانون حمایت از خانواده، در صورت طلاق زوجین وضعیت حضانت و پرداخت نفقه فرزند مشخص خواهد شد. در طلاق توافقی تمامی‌مسائل با توافق زوجین حل میشود. یکی از این مسائل حضانت فرزند و پرداخت نفقه وی میباشد.
بدین‌ترتیب پرداخت نفقه فرزند مشترک بر عهده پدر یا مادر خواهد بود که البته مبلغ نفقه نیز باید تعیین شود. در صورت بروز هرگونه مشکل و یا اختلاف در تعیین مبلغ قابل پرداخت برای نفقه فرزند، والدین می‌توانند از دادگاه رسیدگی کننده به طلاق‌های توافقی بخواهند تا مسئله به وجود آمده را بررسی و سپس نفقه درخور و مناسب را تعیین کنند.
آیا اشتغال مادر مانع از پرداخت نفقه فرزند از سوی پدر میشود؟
برخی بر این باورند اگر مادر حضانت فرزند را برعهده داشته باشد و خود نیز شاغل باشد، قادر به دریافت نفقه فرزندش نخواهد بود. در صورتی که این باور کاملا اشتباه است. مادران شاغل نیز می‌توانند برای اخذ نفقه فرزند اقامه دعوی نمایند. لازم است بدانید که وضعیت رفاهی مادر تاثیر مستقیمی‌بر تعیین نفقه فرزند خواهد داشت.
زیرا وضعیت زندگی مادر به طور ناخودآگاه بر وضعیت زندگی فرزند تاثیرگذار خواهد بود. به عنوان مثال مادری که در دوران نوجوانی از وضعیت رفاهی بالایی برخوردار است و یا در زمان اقامه دعوی در منطقه ای گران قیمت اقامت داشته باشد، برای فرزندش نفقه بیشتری در نظر گرفته میشود. برعکس این قضیه نیز وجود دارد. مادرانی که در روستا زندگی می‌کنند، نفقه فرزندی کمتری از سوی پدر دریافت خواهند کرد.
مصادیق نفقه فرزند
در ماده ۱۲۰۴ قانون مدنی ، مصادیقی از نفقه نام برده شده است . نفقه اقارب که نفقه فرزند هم شامل آن است ، عبارت است از مسکن و البسه و غذا و اثاث البیت به قدر رفع حاجت . البته مصادیق نفقه فرزند که در این ماده آمده اند انحصاری نیستند و جزء مهمترین مصادیق نفقه می باشد . بنابراین هزینه های بهداشت و درمان ، رفت آمد و آموزش و هر نیاز متعارف دیگر را نیز می توان به آن اضافه کرد .
نحوه مطالبه نفقه
با تکیه بر ماده ۶ قانون حمایت خانواده، کسی که از فرزند نگهداری میکند، میتواند برای اخذ نفقه فرزند از پدر شکایت کند. برای اقامه دعوی لازم است تا دختر کمتر از ۹ سال و پسر کمتر از ۱۵ سال سن داشته باشد.
در صورتی که فرزند از دادگاه حکم رشد گرفته باشد، میتواند تا پایان سن ۱۸ سالگی از پدر و یاهرشخص دیگری که موظف به پرداخت نفقه است، شکایت کند. اما در صورتی که فرزند حکم رشد نداشته باشد، تا پایان سن ۱۸ سالگی نمی‌تواند هیچ گونه اقدام مستقلی در این زمینه داشته باشد.
پسران تا ۱۸ سالگی و درست تا زمانی که در خانه پدری خود تحصیل می‌کنند، می‌توانند حتی در صورت عدم طلاق والدین برای دریافت نفقه قانونی خود اقدام نمایند.
مطالبه نفقه اگر توسط وکیل انجام شود چه مزایایی دارد؟
- مدت زمان مطالبه نفقه کمتر میباشد.
- نیازی به حضور زن در دادگاه نخواهد بود.
- در صورت شناسایی اموال وکیل میتواند آنها را توقیف کند.
- در صورتیکه مرد نفقه را پرداخت نکرد وکیل میتواند حکم جلب او را بگیرد.
- برای جلب کردن مرد نیازی به حضور زن نخواهد بود.
- وکیل میتواند بعد از اثبات اینکه نفقه پرداخت نشده است طلاق زن را از مرد بگیرد.
سوالات نفقه (گلچین پرسش‌های مردمی )
- در صورت عدم پرداخت نفقه زن میتواند حکم جلب مرد را بگیرد؟
اگر شکایت کیفری ترک انفاق کرده باشد و مرد نفقه را پرداخت نکند زن میتواند حکم جلب ایشان را بگیرد.
- تا چند ماه نفقه پرداخت نشود زن حق طلاق خواهد داشت؟
اگر مرد به مدت شش ماه نفقه زن را پرداخت نکند زن حق طلاق خواهد داشت.
- در صورت عدم تمکین خاص و یا عام زن نفقه به او تعلق میگیرد؟
در صورتیکه عدم تمکین زن توسط مرد اثبات شود دیگر نفقه به زن تعلق نخواهد گرفت و ناشزه میباشد.
- در صورتیکه زن بدون اجازه مرد از منزل خارج شود نفقه به او تعلق میگیرد؟
در صورتیکه به دلیل عدم پیروی از دستورات مرد ناشزه محسوب شود نفقه به ایشان تعلق نمیگیرد.
- مرد میتواند برای پرداخت نفقه دادخواست اعسار بدهد؟
بابت نفقه گذشته که محکوم شده است بله ولی اگر شکایت ترک انفاق شده باشد باید ماهیانه آن را پرداخت کند.
- نفقه زن بر چه اساسی تعیین میشود؟
نفقه زن بر اساس شئونات اجتماعی و خانوادگی زن و همچنین توانایی و درامد مالی مرد تعیین خواهد شد.
- نفقه زنی که دارای تحصیلات لیسانس است چقدر است؟
میزان نفقه را نمیتوان به طور دقیق تعیین کرد و تعیین آن صرفا توسط قاضی میباشد.
- نفقه زن را چه کسی تعیین میکند؟
نفقه زن بعد از بررسی شئونات اجتماعی و خانوادگی زن صرفا توسط قاضی تعیین میشود.
- آیا زن میتواند در ازای دریافت نفقه اموال مرد را توقیف کند؟
در صورتیکه مرد به نفقه گذشته محکوم شده باشد زن میتواند از طریق دادگاه یکی از اموال ایشان را توقیف کند.
- عدم پرداخت نفقه چند ماه حبس برای مرد خواهد داشت؟
در صورتیکه نفقه زن پرداخت نشود مرد جلب خواهد شد و به محض پرداخت نفقه مجددا آزاد میشود.
- آیا تعیین نفقه زن به توانایی مالی مرد بستگی دارد؟
توانایی مالی مرد نیز در تعیین نفقه بی تاثیر نمیباشد و باید در میزان نفقه در نظر گرفته شود.
- آیا در دوران عقد نفقه به زن تعلق میگیرد؟
بعد از انعقاد عقد نکاح نفقه به زن تعلق خواهد گرفت.
- در صورتیکه زن از مطالبه نفقه امتناع کرد مرد چه کاری انجام دهد؟
مرد میتواند نفقه را به حساب ایشان واریز کند و یا آمادگی خود را از طریق شورای حل اختلاف مبنی بر پرداخت نفقه به ایشان اعلام نمایند.
مراحل مراجعه به وکیل برای مطالبه نفقه
- شما نیاز به وقت مشاوره حضوری با وکیل متخصص در امور خانواده دارید تا مدارک خود را تحویل ایشان دهید. برای دریافت وقت با دفتر تماس حاصل فرمایید.
- پس از گرفتن وقت حضوری با وکیل باید مدارک خود را تکمیل و با خود همراه داشته باشید.
- در این مرحله مدارک تحویل وکیل شده و وکالت به وکیل داده می شود.
- حضور وکیل در جلسات دادگاه و در نهایت صدور حکم مبنی بر محکومیت مرد به پرداخت نفقه.
در این ویدیو خواهید دید که کارشناس برنامه به صورت کامل در مورد نفقه زن و فرزند و چه چیزهایی شامل آن می شود توضیح خواهد داد.
هزینه دادرسی دعوی نفقه
هزینه دادرسی در دعوی حقوقی ۵/۳ درصد بهای خواسته است و اگر با جلب نظر کارشناس باشد حدوداً ۱۵۰ الی ۲۰۰ هزار تومان هزینه دارد
هزینه دادرسی در دعوی کیفری فقط ۱۰ الی ۳۰ هزار تومان می باشد.
هزینه کارشناسی در دعوی نفقه
هزینه کارشناسی در طرح دعوی نفقه حقوقی معادل حدوداً ۱۵۰ الی ۲۰۰ هزار تومان می باشد که این مبلغ باید توسط زن (زوجه) پرداخت شود که پس از محکومیت زوج قابل دریافت از مرد می باشد.
مدارک لازم برای طرح دعوی نفقه زن
۱) کارت ملی + شناسنامه
۲) عقد نامه
۳) در طرح دعوی کیفری دو شاهد نیاز است.
در صورت نبود اصل سند ازدواج باید رونوشت آن را از دفترخانه محل انعقاد عقد نکاح دریافت کنید.
برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد نفقه به کانال تلگرام حقوق خانواده مراجعه کنید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی عدالت گستر نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی عدالت گستر به سوالات شما عزیزان پیرامون نفقه پاسخ دهند .
کسی را می توان شایسته وکیل خوب دانست. که پرونده موکل را به بهترین نحو انجام دهد و مساله موکل را مساله خودش محسوب کند. و در حدی برای کار موکل دغدغه داشته باشد. که نسبت به کار خود دارد .اعتبار یک وکیل طلاق در مشهد به تلاشی است که برای به نتیجه رسیدن ، تک تک پرونده های موکلین خود انجام می دهد.
عدالت گستر
برای مشاوره با شماره های زیر تماس بگیر :
۰۹۱۵۴۴۲۶۰۰۴
۰۹۱۵۴۲۲۹۷۱۴
۰۹۱۵۴۵۶۹۲۱۹
تـــــهــــران
یک تیم حرفه ای شماست .
سلام و خسته نباشید میخواستم بپرسم پرداخت وام ازدواج زن در صورتی که جدا زندگی میکند وبرای خودش بوده با مرد هست یا نه واگه مرد پرداخت کنه میتونه از نفقش کم کنه؟؟؟
سلام برشما
فردی که وام را به اسم خود گرفته پرداختش هم برعهده خودش است و اگر مرد بتواند ثابت کند که وام ازدواج زن را پرداخت کرده می تواند قسط های پرداخت شده را به عنوان قسمتی از نفقه به دادگاه اعلام کند.
موفق باشید.
سلام من حدود ۴ساله که عقد کرده ام و الان ۳/۵سال گه باکره نیستم اما عروسی نگرفتیم و من هنوز خونه ی پدریم هستم حالا اختلافاتی پیش اومده که ممکنه جدا بشیم مقدار نفقه چقدر میشه چطوری حساب میشه؟؟؟
سلام برشما
مقدار نفقه را دادگاه به وسیله کارشناس با توجه به شأن اجتماعی، شرایط خانوادگی شما و همچنین درآمد و توانایی مالی همسر شما تعیین خواهد کرد.
سلام وقت بخیر
یک سال ونیم هست وارد زندگی مشترک شدم شوهرم خرجی نمیدهد(نمونه اش هزینه های درمان)سر همین مسئله دست بزن دارد شکایت ترک انفاق کردم لطفا راهنمایی بفرماییدچطورثایت کنم شش ماه کارکردم بزورباکتک حقوقموازم گرفته داده بابت اقساط خونه اش…ایاقانونا میتونم این مسیله رومطرح کنم ایاطرحش کمکی به دریافت نفقه ام میکنه.
باتشکر
سلام برشما
نفقه در صورت تمکین (روابط زناشویی، زندگی در خانه شوهر..) در هرحال به شما تعلق خواهد گرفت و شاغل بودن یا نبودن شما تاثیری در نفقه ندارد. شما حتی می توانید نفقه گذشته خود را نیز مطالبه کنید. این همسر شماست که باید اثبات کند نفقه پرداخت کرده است و صرف شکایت برای شما کافی می باشد. در هر حال می توانید این موضوع که حقوق شما را نیز به زور برداشته اند نزد قاضی مطرح کنید و اگر رسید پرداخت پول یا واریزی داشته اید با گرفتن صورت حساب همراه خود داشته باشید. برای دریافت پولی نیز که به ایشان داده اید می توانید دادخواست استرداد وجه علیه ایشان به استناد رسید پرداخت دستی و یا اگر پول را از طریق واریز به حساب ایشان یا مستقیم برای پرداخت اقساط ریخته باشید، طرح کنید.
موفق باشید.
سلام وقت بخیر شوهرم خرجی نمیدهد سر همین مسئله دست بزن دارد ازبابت نفقه شکایت کردم لطفا راهنمایی بفرماییدچطورثابت کنم که خرجموبابام داده است مهریه را مطالبه کردم شوهرم شکایت داده دو ماه هست خونه بابا شه برای همین نفقه نمیدم ضمنامنومومانمم کتک زده شکایت کردیم اونم متقابلاشکایت کرده که مادرش از خونه ام دزدی کرده است .لطفا راهنمایی بفرمایید
سلام برشما
اگر شما در خانه پدرتان بودید و خرجی شما را پدر شما میداده نفقه به شما تعلق نخواهد گرفت اما اگر در خانه همسر بودید و آن گاه خرجی شما را پدرتان میداده است نفقه به شما تعلق می گیرد. در کل برای زمانی که در منزل پدرتان هستید نفقه به شما تعلق نمی گیرد و این همسر شماست که باید اثبات کند که چه مدت در خانه پدرتان بوده اید و تمکین نکرده اید. برای اثبات سرقت هم ایشان باید شاهد داشته باشند و بتوانند سرقت را اثبات کنند. اگر موفق نشوند شما می توانید شکایت اعاده حیثیت (بازگرداندن آبرو) را علیه ایشان به دلیل شکایت کذب سرقت مطرح کنید.
موفق باشید.
سلام خسته نباشد
زنم از من شکایت کیفری کرده بابت ایجاد صدمه بدنی هنوز نامزدیم و با هم عروسی نکردیم آیا به او نفقه تعلق میگیرد آیا به او ترک انفاق تعلق میگیرد.
سلام
بله اگر عقد رسمی کرده اید نفقه به ایشان تعلق می گیرد و شکایت ترک انفاق نیز می توانند مطرح کنند.